Akwarium dla bojownika - wymagania i hodowla

Bojownik jest jednym z najchętniej wybieranych „zwierzątek” przez dzieci. Przeglądając różnorodne ryby akwariowe, nie sposób odnieść wrażenia, że ta dostojna ryba to król popularności akwariowych wód. Jakie warunki trzeba jej zapewnić, aby długo żyła i omijały ją choroby?

Z kilku gatunków bojowników hodowanych w amatorskich akwariach największym wzięciem cieszy się bojownik syjamski. To jedna z najintensywniej wybarwionych ryb – osobniki mogą mieć czerwony, niebieski lub fioletowy kolor (w rzeczywistości kolory bojowników są jeszcze bardziej zróżnicowane, chociaż nie zawsze można natrafić na te mniej nieszablonowe). Samiec ma bardziej efektowny wygląd, gdyż wytwarza dłuższe płetwy. Samica z reguły ma grubsze partie brzuszne i została wyposażona w pokładełko. Pysk samca jest szerszy, samicy szpiczasto zakończony. Ryby nie mają dużych wymagań, dlatego mogą być hodowane nawet przez początkujących akwarystów oraz dzieci w wieku szkolnym (młodszym należy pomagać przy założeniu akwarium, czy podmianie wody).

Pochodzenie bojowników

Bojowniki (Betta splendens) to ryby labiryntowe należące do rodziny guramiowatych (Osphronemidae). Są kuzynami popularnych gurami. W środowisku naturalnym występują w wodach azjatyckich. Można je spotkać m.in. w Wietnamie, Tajlandii, Kambodży i na Półwyspie Malajskim. Występują nie tylko w dzikich akwenach, ale nawet na polach ryżowych. Pomimo tego dzikie formy są narażone na wyginięcie. Okazy występujące w naturze nie mają tak efektownego wyglądu – okazałe płetwy czy intensywne wybarwienie uzyskano metodą selekcji. Zdarza się, że zmieniają swoją płeć. Bojowniki zyskały popularność na całym świecie jako ryby hodowlane. W wielu rejonach, w tym we wspomnianej Tajlandii, do tej pory organizowane są krwawe walki bojowników połączone z zakładami. Krwawe, gdyż potyczki agresywnych samców nierzadko kończą się śmiercią obu rywali. Po raz pierwszy ryby trafiły do Europy pod koniec XIX wieku, za początek hodowli uważa się 1892 rok. Wtedy bojownika przywieziono do Paryża, skąd hodowlę spopularyzowano na całą Europę. Pierwotnie były znane pod inną nazwą, tę obecną Betta splendens wprowadził Charles Regan. Słowo betta pochodzi z jawajskiego i nawiązuje do walki samców, splendens (a dokładniej splendidus) z języka łacińskiego oznacza „wspaniały”.

Jaka wielkość akwarium dla bojownika?

Bardzo często bojowniki hodowane są w bardzo małych, nawet 2-litrowych zbiornikach, bez dodatkowego wyposażenia czy roślin. Niestety są to warunki skrajnie niekorzystne dla zwierząt i co tu pisać – to po prostu męczarnia dla naszego „pupila”. Podobna sytuacja zachodzi ze szklaną kulą, chociaż tu problem jest nieco innej natury. Bojownik w kuli traci orientację, przez co jest zestresowany, a z czasem może stać się nadmiernie agresywny lub odwrotnie – osowiały, pozbawiony chęci życia. Nie zawsze tak się dzieje, ale takiego ryzyka nie można wykluczyć. Dlatego zdecydowanie odradzamy zbiorniki w kształcie kuli, optymalne są standardowe, „kanciaste” zbiorniki. Dla pojedynczego samca należy przeznaczyć przynajmniej 10-15 l, parka powinna mieć zapewnione minimum 25-40 l akwarium. Akwarium powinno być wyposażone w pokrywę, która chroni ryby przed wyskoczeniem. 

Bojownik to ryba labiryntowa, co oznacza, że oddycha także powietrzem atmosferycznym. Odpowiada za to wykształcanie (w ok. 5 tygodniu życia) narządu błędnikowego nazywanego labiryntem. To rozszerzenie komory skrzelowej, dzięki któremu bojownik zasiedla także wody ubogie w tlen. Pokrywa w akwarium jednocześnie zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób. Bojownik wyposażony w mechanizm oddychania powietrzem jest narażony na różnice w temperaturze wody i powietrza. Dlatego zdarza się, że w chłodniejszych pomieszczeniach dochodzi do przeziębienia labiryntu i problemów z pęcherzem pławnym. Pokrywa w pewnym stopniu rozwiązuje ten problem. Powietrze nad lustrem wody a pod pokrywą jest cieplejsze.

Ryba bojownik – jak hodować?

Ważnym elementem wyposażenia akwarium jest wydajny filtr z pompą (woda powinna być krystalicznie czysta, dobrze napowietrzona o pH= 6,0-8,0) oraz grzałka z termostatem (optymalna temperatura wody oscyluje w granicach 24-30 °C). Trzeba przy tym pilnować określonej temperatury, ryby źle reagują na wahania, są wtedy podatne na stres. W zanieczyszczonych zbiornikach bojowniki chorują, stają się apatyczne, a w skrajnych przypadkach mogą „odmówić” pobierania pokarmu. Jako wyposażenie dodatkowe warto postawić na umiarkowanie jednolite ciemne tło (np.: skały) oraz podłoże, wtedy osobniki będą bardziej wyeksponowane. Oświetlenie nie powinno być zbyt silne, w tym wypadku służy głównie do uprawy roślin i do bardziej komfortowej obserwacji. Hodowla parki niesie za sobą konieczność obsadzenia zbiornika gęstą i zróżnicowaną roślinnością (to niezbędne „schronienie” dla samicy). Standardowo w akwariach z bojownikami sadzi się delikatne mchy i wątrobowce. Dobrą dekoracją są korzenie i duże kamienie. W akwariach dla dzieci często ustawia się dekoracje sztuczne, np.: zamki, groty, smoki itp., których stosowania nie zalecamy. Starajmy się korzystać jedynie z naturalnych elementów dekoracji.

Czy bojownik może być z innymi rybami w akwarium?

Opinie o agresywnym zachowaniu bojownika w akwarium są nieco przesadzone. Faktem jest, że samce walczą ze sobą tak zaciekle, że może to doprowadzić do wycieńczenia i śmierci obu rywali, problem jednak zachodzi głównie w obrębie gatunku. Stworzenia potrafią nawet nerwowo reagować na własne odbicie, a w wielu krajach, np.: w Tajlandii, organizuje się pokazowe walki bojowników. W akwarium z innymi dużymi rybami należącymi do innej grupy czy gatunku nie powinno być problemu. Bojownik może jednak niszczyć płetwy i płoszyć małe ryby (to problem dotyczący hodowli wielu dominujących osobników, np.: skalarów). Ogólnie ryba jest mało ruchliwa, zwłaszcza w starszym wieku.

Jakie zabiegi pielęgnacyjne wykonywać?

W akwariach dla bojowników należy często, nawet raz w tygodniu, wymieniać część wody (ok. 1/3). Dzieje się tak poniekąd przez niewielką pojemność, i tym samym słabą równowagę biologiczną. Używana woda powinna być odstana i przygotowana (np.: przez uzdatnienie odpowiednimi preparatami). Regularnie należy oczyszczać także szyby z pojawiających się glonów (dotyczy to każdego akwarium). Częściowym rozwiązaniem może być wprowadzenie do zbiornika zbrojników (tak naprawdę skuteczne są tylko młode osobniki). Bojowniki spożywają różnorodny pokarm (w sprzedaży dostępny jest nawet dedykowany dla tej grupy). Najbardziej wartościowa jest naturalna karma pochodzenia zwierzęcego – np.: larwy ochotki, larwy komarów. Ryby zwalczają drapieżne wirki i płazińce, które mogą pojawić się w zaniedbanym akwarium.

Wymagania bojownika – jak na rybę o tak efektownych wyglądzie – są niewielkie. Wystarczy podstawowe wyposażenie, zieleń i trochę przestrzeni, aby bojownik czuł się jak… ryba w wodzie.