Filtr w akwarium

Najważniejszym choć niewidocznym dla oka procesem jest cykl azotowy czyli nitryfikacja. W dużym skrócie polega on na tym, że pożyteczne bakterie nitryfikacyjne przetwarzają toksyczne związki azotowe (amoniak, azotyny) w nieszkodliwe azotany, które są końcowym produktem pracy bakterii. Azotany nawet w stosunkowo dużym stężeniu nie szkodzą rybom i bezkręgowcom.

Bakterie nitryfikacyjne do życia poza pożywką w postaci niższych związków azotu potrzebują powierzchni, na której mogą się osiedlić oraz stałego przepływu natlenionej wody. Oczywiste więc jest, że idealnym środowiskiem ich życia będą wkłady filtracyjne.

Filtry akwariowe dzielą się obecnie na kilka rodzajów, z których nie wszystkie dobrze sprawdzą się w każdym zbiorniku. Ponieważ odpowiednia jakość wody jest kluczowa dla odpowiedniego funkcjonowania akwarium warto dobrze przemyśleć dobór filtra. Dobrej jakości filtr i odpowiednio dobrane wkłady filtracyjne sprawią, że o akwarium będziemy dbać z powodzeniem i bez stresu. Akwarystyka jak każde hobby wymaga zaangażowania więc i filtracji należy poświęcić nieco uwagi.

Wybierając filtr, który będzie oczyszczać wodę w naszym zbiorniku najpierw musimy zdecydować jakiego typu sprzęt będzie odpowiedni.

Filtry akwariowe dzielą się na podstawowe rodzaje:

1. Filtry wewnętrzne,

2. Filtry zewnętrzne kaskadowe (przelewowe),

3. Filtry zewnętrzne kubełkowe (kanistrowe).

Poniżej znajduje się omówienie poszczególnych typów wraz z ich wadami i zaletami.

Filtry wewnętrzne

Jak wskazuje sama nazwa filtr taki znajduje się w całości wewnątrz akwarium. Jest wyposażony w głowicę wraz z wirnikiem i pojemnik z wkładem filtracyjnym.

Można również spotkać filtry, w których gąbka nie jest obudowana. Takie rozwiązanie ma swoje plusy. Po pierwsze gąbka zwykle jest większa więc zapewnia lepszą filtrację a po drugie samo czyszczenie filtra jest nieco prostsze i szybsze, można to robić nawet bez wyciągania całości sprzętu z wody.

Podstawowym medium filtracyjnym w filtrach wewnętrznych jest właśnie wyżej wspomniana drobnoporowa gąbka, która sprawdza się nieźle zarówno jako filtr mechaniczny jak i biologiczny - im drobniejsze pory gąbki tym większa biologiczna powierzchnia filtracyjna.

Część lepszych modeli filtrów wewnętrznych jest dodatkowo wyposażona w pojemnik na niewielką ilość innego wkładu - korzysta się tu najczęściej z ceramiki o wysokiej porowatości lub węgla aktywnego, pomogą one utrzymać wodę w lepszej czystości.

Główne zalety filtracji wewnętrznej to niski koszt zakupu oraz łatwość obsługi. Czyszczenie takiego filtra ogranicza się do wypłukania gąbki, będziemy to natomiast musieli robić dość często - zwykle raz na dwa tygodnie, w mocniej zarybionych akwariach nawet co tydzień. Warto pamiętać aby wkład płukać w wodzie spuszczonej z akwarium żeby nie naruszać nadmiernie flory bakteryjnej, która żyje na powierzchni gąbki - i tak jest ona dość skromna ze względu na małą objętość wkładu.

W nowoczesnej akwarystyce tego typu filtry mają dość ograniczone zastosowanie. Jako jedyny filtr nadają się one do zastosowania w mniejszych akwariach poniżej 150l i to z założeniem, że zbiornik będzie dość oszczędnie zarybiony. W przypadku większych akwariów filtr wewnętrzny często stosowany jest jako uzupełnienie filtracji zewnętrznej np. w celu poprawienia cyrkulacji wody w zbiorniku.

Wadą tych filtrów będzie też fakt zajmowania miejsca w akwarium oraz niezbyt dekoracyjny wygląd odciągający uwagę od właściwego wystroju akwarium. Często akwarysta próbuje ukryć filtr za dekoracjami lub roślinami co niekoniecznie będzie dobrym rozwiązaniem - blokuje się w ten sposób odpowiednią cyrkulację wody i może okazać się, że filtr gąbkowy nie będzie ściągał zanieczyszczeń z całego akwarium. Jeżeli naprawdę nie mamy możliwości zastosowania w większym akwarium filtracji zewnętrznej (np. z powodu umiejscowienia zbiornika) można przemyśleć zastosowanie dwóch lub więcej możliwie dużych filtrów wewnętrznych po przeciwnych stronach akwarium.

Przeglądając różne filtry akwariowe możemy się też natknąć na filtry podżwirowe. Mają one formę kratek, które podłączane są zwykle pod głowicę filtra wewnętrznego lub napowietrzacz. Woda zasysana jest przez podłoże akwarium, które pełni rolę wkładu filtracyjnego. Jest to dość ciekawa metoda natomiast jej zastosowanie ogranicza się tylko do akwariów z neutralnym podłożem. Stosując specjalistyczne podłoża dla roślin niestety nie będzie możliwości użycia takiego filtra ze względu na nadmierne wypłukiwanie składników nawozowych do słupa wody.

Filtry kaskadowe

Bardzo ciekawym rozwiązaniem filtracji w akwarium jest filtr kaskadowy. Taki filtr idealnie nada się szczególnie do małych i średnich akwariów. Ma on postać pojemnika na wkład połączonego z silnikiem, który zawieszamy na krawędzi akwarium. Do środka zbiornika wchodzi tylko wlot filtra mający postać przedłużonej rurki. Po przejściu wody przez wkłady filtracyjne trafia ona do akwarium poprzez szeroki wylew umieszczony przy tafli wody.

Taki filtr ma kilka przewag nad filtrami wewnętrznymi. Przede wszystkim charakteryzuje się kilkukrotnie większą objętością wkładu filtracyjnego - bakterie nitryfikacyjne mają zdecydowanie większą powierzchnię do skolonizowania a więc filtracja biologiczna działa o wiele wydajniej i stabilniej.

W większości modeli możemy ponadto zastosować inne poza gąbką wkłady. Dodatek lepszych mediów filtracyjnych dodatkowo rozwija filtrację przy zachowaniu stosunkowo kompaktowych rozmiarów filtra. Większe modele filtrów kaskadowych można już spokojnie porównać pod kątem możliwości filtracyjnych z mniejszymi filtrami kubełkowymi.

Dużym plusem jest również mała ilość miejsca, jaką filtr zajmuje w akwarium - do środka wprowadzamy tylko wlot mający postać wąskiej rurki. Filtry kaskadowe mają zwykle szerokie wyloty, co powoduje powstawanie fali na powierzchni wody. Jest to bardzo pożądane zjawisko ze względu na zachodzące w ten sposób intensywne natlenianie wody.

Z kolei cyrkulacja wody przy użyciu filtra kaskadowego będzie stosunkowo delikatna (ale równomierna) co w przypadku większości ryb i roślin również będzie korzystne. Te dwa czynniki sprawiają również, że stosunkowo duży filtr możemy zastosować również w przypadku małych akwariów uzyskując w ten sposób rewelacyjną jak na litraż filtrację bez ingerencji w wystrój akwarium.

Kluczową kwestią w przypadku wyboru filtra kaskadowego jest sprawdzenie, czy uda nam się go zamontować - musimy mieć miejsce za tylną lub boczną szybą akwarium. Jeżeli korzystamy ponadto z pokrywy oświetleniowej, niewykluczone, że będzie trzeba będzie w niej wyciąć otwór aby dało się swobodnie powiesić filtr.

Filtry kubełkowe

Najciekawszą i dającą największe możliwości opcją filtracji są filtry zewnętrzne kanistrowe. Tego typu filtry akwariowe składają się z dużego pojemnika na wkład filtracyjny połączonego z głowicą z wirnikiem. Woda jest zasysana do filtra, przetłaczana przez wkłady a na koniec wraca do zbiornika za pośrednictwem węży zakończonych wlotem i wylotem. Należy pamiętać, że filtr kubełkowy powinien stać pod akwarium, inaczej może nie działać prawidłowo.

Kubełkowe filtry do akwarium mają bardzo dużo zalet. Przede wszystkim pojemność - nawet najmniejsze filtry tego typu mieszczą kilka litrów mediów filtrujących. Zwykle akwarysta ma do dyspozycji kilka oddzielnych koszyków dzięki czemu wygodnie można stosować różne rodzaje wkładu. Dzięki temu filtr jest w stanie neutralizować wszystkie zanieczyszczenia, filtracja odbywa się na wszystkich poziomach - mechanicznym, biologicznym i chemicznym. Czyszczenie filtra zewnętrznego przeprowadza się zwykle raz na kilka miesięcy a więc dużo rzadziej niż w przypadku małego filtra gąbkowego. Dodatkowym atutem kubełków jest również fakt, że często możemy spotkać modele z wbudowaną grzałką - nie zajmuje ona wtedy miejsca w zbiorniku.

Dzięki regulacji przepływu filtry kubełkowe nadają się nawet do małego akwarium, gdzie zapewnią idealnie czystą wodę i lepsze warunki dla ryb i roślin. W większych akwariach, filtr zewnętrzny jest niemal koniecznością jeśli chcemy cieszyć się zbiornikiem w doskonałej kondycji.

Warto również wspomnieć, że filtr kubełkowy można doposażyć w dodatkowe akcesoria, na przykład szklane lub metalowe rurki wlotowe i wylotowe, skimmer itp. Podnoszą one funkcjonalność filtra a także wyglądają o wiele estetyczniej niż standardowe plastikowe końcówki.

Filtr zewnętrzny jest niestety kilkukrotnie droższy niż filtry wewnętrzne ale charakteryzuje się wysoką wydajnością oraz pozwala na pełne uzdatnianie wody w praktycznie każdym akwarium. Warto więc w swoim akwarium wziąć pod uwagę tą opcję - czysta woda i zdrowe ryby i rośliny akwariowe będą na pewno satysfakcjonującą nagrodą.

Decydując się na filtr kubełkowy koniecznie należy pamiętać o okresowej wymianie uszczelek - kubełek znajduje się poza zbiornikiem i nie warto ryzykować wycieków. Zabieg należy wykonywać raz na około 1,5 roku, nie wiąże się on zwykle z wysokimi kosztami (w granicach kilkudziesięciu złotych). Zadbane zewnętrzne filtry akwariowe posłużą nam latami.

Wkłady filtracyjne

W kontekście filtrów akwariowych typu kubełek oraz częściowo kaskadowych warto przyjrzeć się rodzajom wkładów jakie są obecnie dostępne w asortymencie sklepów. Różnorakie media filtracyjne służą do filtracji biologicznej, mechanicznej oraz chemicznej.

Filtracja biologiczna zachodzi w każdym rodzaju medium i opiera się o pracę bakterii nitryfikacyjnych na powierzchni wkładu filtracyjnego. Jako główny wkład biologiczny stosuje się najczęściej ceramikę o różnym kształcie i porowatości. Im lepszy materiał tym większa powierzchnia do osiedlania się dla pożytecznych mikroorganizmów. Zazwyczaj wkład biologiczny stanowi większą część całości wypełnienia filtra. Z wydajną filtracją biologiczną wiąże się zdrowie i dobra kondycja rybek oraz roślin w zbiorniku.

Filtracja mechaniczna zazwyczaj odbywa się poprzez gąbki o różniej gradacji oraz ewentualnie watę perlonową. Jej zadaniem jest usunięcie fizycznych zanieczyszczeń (jak np. odchody ryb) z wody akwarium. Należy zwrócić uwagę aby wkłady mechaniczne stosunkowo często czyścić żeby nie ograniczały nadmiernie przepływu wody. Oczywiście również w tym przypadku zachodzi filtracja biologiczna, choć oczywiście efektywna powierzchnia gąbek jest mniejsza niż dobrej ceramiki. Tutaj widać przewagę jaką mają filtry zewnętrzne w stosunku do filtrów umieszczanych wewnątrz zbiornika, które są w stanie zapewnić głównie mechaniczne oczyszczanie wody.

Filtracja chemiczna opiera się o wkłady pochłaniające i neutralizujące różne związki chemiczne. Może to być węgiel aktywny czy różnego rodzaju polimery. Wiążą one nadmiarowe związki chemiczne, których obecność źle znosić mogłyby ryby i inne zwierzęta. Wkłady tego typu rzadko stosuje się przez dłuższy czas ze względu na ich stopniowe zużywanie się. Stanowić będą doraźną pomoc w razie ewentualnych problemów występujących w zbiorniku.

Wybór filtra

Jaki więc filtr do akwarium wybrać? Różne rodzaje filtrów mają swoje wady i zalety.

Początkujący akwarysta chcący spróbować akwarystyki i zaczynający od małego akwarium zapewne wyposaży się w filtr wewnętrzny. Niekonieczne będzie to zły wybór - odpowiednio dobrany model będzie łatwy w obsłudze i pozwoli z powodzeniem prowadzić akwarium z nieskomplikowanymi zwierzętami i roślinami. Jeżeli filtr będzie dobrany odpowiednio do wielkości akwarium to zapewni całkiem niezłe warunki wodne a akwarium powinno być wolne od dużych zanieczyszczeń (np resztek pokarmu). Jeżeli akwarystyka spodoba nam się na tyle, że będziemy chcieli się w niej rozwijać z pewnością z czasem taki filtr pójdzie w odstawkę na rzecz bardziej zaawansowanych urządzeń.

Jeżeli nasz zbiornik jest tak umiejscowiony, że możemy na tylnej lub bocznej szybie powiesić filtr kaskadowy to jest to bardzo ciekawa opcja. Tego typu filtry do akwarium dają już możliwości zastosowania różnych mediów filtracyjnych (podobnie jak filtr zewnętrzny kubełkowy), wymagają rzadszej obsługi a mimo to woda w naszym akwarium na pewno będzie wyższej jakości niż gdy zastosujemy sam filtr wewnętrzny. Pojemnik z wkładem umiejscowiony na zewnątrz akwarium również poprawia wygodę użytkowania i nie zajmuje miejsca w środku zbiornika.

Filtry kanistrowe są najbardziej uniwersalnym rodzajem filtrów. Nadadzą się do akwariów o właściwie każdej pojemności. Dobierając filtr do akwarium o pojemności powyżej 300l lub zbiorników mocno ozdobnych właściwie inne rodzaje filtrów nie powinny być brane pod uwagę. Wysoka wydajność, duża ilość wkładu filtracyjnego, możliwość zastosowania różnych rodzajów mediów filtracyjnych, rzadka konieczność obsługi - to wszystko sprawia, że filtr zewnętrzny tego typu można uznać za najlepszy filtr niezależnie od pojemności akwarium. Ograniczeniem jest jedynie budżet oraz miejsce pod zbiornikiem.

Na koniec warto jeszcze wspomnieć o dwóch kwestiach. Gdy zastanawiamy się jaki filtr do akwarium wybrać, decydujmy się na taki, który wg producenta jest przeznaczony do większych niż nasz zbiorników. Czyli posiadając akwarium 60l, wybierzmy model, który obsługuje zbiornik na przykład 60-120l. Producenci filtrów zwykle podają dość szerokie widełki a w rzeczywistości w ich górnych granicach może się okazać, że filtr nie będzie wystarczający. Warto pamiętać, że akwarystyka na zaawansowanym poziomie nie lubi kompromisów i dotyczy to również wyboru filtra.

Po drugie nie zapominajmy, że nawet najlepszy filtr do akwarium nie zastąpi regularnych zabiegów pielęgnacyjnych. Bardzo wydajna filtracja na pewno umożliwi nam osiągnięcie lepszych rezultatów i ułatwi dbanie o akwarium ale nie wyeliminuje konieczności regularnych podmian wody i podstawowej obsługi zbiornika. W końcu tak jak wspomniano wcześniej - akwarystyka nie jest pasją, która nie wymagałaby zaangażowania od hobbysty.

W naszym sklepie internetowym można znaleźć szeroki wybór filtrów do swojego akwarium. W naszym asortymencie znajdują się również wszelkiego rodzaju części i akcesoria filtracyjne.