Jaki zestaw co2 do akwarium

Wraz ze wzrostem popularności nawożenia CO2 na rynku pojawiło się wiele różnie skonfigurowanych zestawów, których wybór początkującego akwarystę może przyprawić o ból głowy. Różne rodzaje butli, zaworki precyzyjne, elektrozawory, komputery pH, dyfuzory czy wreszcie pozornie skomplikowane komputery pH - decydując się na zakup zestawu do nawożenia CO2 jest się nad czym zastanawiać.

W akwariach mocno oświetlonych, z dobrym podłożem i nawożeniem suplementacja CO2 jest wręcz konieczna aby zapewnić wzrost trudniejszych gatunków roślin oraz uniknąć inwazji glonów. Na co więc należy zwrócić uwagę przy zakupie zestawu? Czy zestaw powinien być z elektrozaworem czy bez? Na jaki dyfuzor się zdecydować i jaki powinien być rozmiar butli? Na te i inne pytania odpowiemy poniżej.

Zacznijmy od elementów, które na taki zestaw mogą się składać a będą to:

1. Butla wysokociśnieniowa napełniona dwutlenkiem węgla,

2. Reduktor umożliwiający kontrolę nad ciśnieniem gazu w butli,

3. Zaworek precyzyjny dostosowany do celów akwarystycznych,

4. Elektrozawór umożliwiający wyłączanie CO2 na noc,

5. Komputer pH dostosowujący podaż CO2 do odczyny pH wody,

6. Wężyk ciśnieniowy służący do doprowadzania gazy do dyfuzora,

7. Dyfuzor czyli urządzenie umożliwiające rozpylenie dwutlenku w wodzie akwariowej,

8. Zaworek przeciwzwrotny zabezpieczający przed zassaniem wody z akwarium po skończeniu gazu w butli,

9. Licznik bąbelków ułatwiający odpowiednie ustawienie ilości podawanego CO2,

10. Szklane kolanko na krawędź zbiornika - szczególnie przydatne w przypadku akwarium otwartego.

Zestawy dostępne na rynku różnią się konfiguracją powyższych elementów. W zależności od posiadanego akwarium niekoniecznie potrzebne będą wszystkie z wyżej wymienionych urządzeń.

Butla CO2

Sama butla napełniona dwutlenkiem węgla jest oczywiście koniecznym elementem zestawu. To z butlą ciśnieniową połączone są kolejne urządzenia takie jak choćby reduktor.

Do wyboru mamy butle jednorazowego użytku (zwykle małe, przeznaczone do nano akwarium) oraz zdecydowanie bardziej popularne i praktyczne większe butle do wielokrotnego nabijania gazem.

Głównym kryterium wyboru będzie pojemność (waga) butli - dostępne są gabaryty od 0,5 do nawet 10kg. Butlę dobieramy dostosowując się do rozmiaru akwarium, ilości miejsca na gotowy zestaw (np. w szafce pod akwarium) oraz uciążliwości nabijania butli - od jej pojemności zależeć będzie jak często będzie trzeba to robić. W akwarium o pojemności do 100l spokojnie wystarczy nam zestaw z butlą 2l (1,5kg) - dobrze nabita wytrzyma przy standardowym dozowaniu około 3 miesiące. W większych akwariach warto pomyśleć o butli od 5l wzwyż.

Różnice cenowe pomiędzy samymi butlami nie są zbyt duże więc jeżeli tylko pozwala na to miejsce warto zdecydować się na jak największą sztukę, poprawi to komfort późniejszego użytkowania. Oczywiście pojemnik musi mieć legalizację, tak aby był bezpieczny i nie było problemów z późniejszym nabiciem.

Reduktor

Reduktor to urządzenie dławiące ciśnienie w butli i umożliwiające bezproblemową regulację przepływu gazu. Wśród reduktorów dostępnych na rynku występują zarówno typowo spawalniczne (do których konieczne będzie dokupienie odpowiedniego zaworka precyzyjnego) jak i akwarystyczne. Mają one najczęściej już wbudowany zawór precyzyjny oraz często licznik bąbelków i zaworek przeciwzwrotny. Oba rodzaje reduktorów nadają się oczywiście do zastosowania w akwarystyce, warto wybrać sprzęt z nieco wyższej półki cenowej - reduktor pracuje w ciągłych warunkach wysokiego ciśnienia niskiej jakości urządzenie może szybko stać się awaryjne lub nieszczelne. Część reduktorów ma możliwość ustawienia ciśnienia roboczego co będzie ułatwiać późniejszą regulację zaworkiem precyzyjnym. W przypadku wyboru reduktora spawalniczego warto pamiętać aby miał on średnicą gwintów przyłączeniowych 1/8cala - tak wymiar zwykle mają zaworki, elektrozawory i inne akcesoria stosowane w akwarystyce.

Zaworek precyzyjny

Do akwarium podaje się tak naprawdę bardzo małe ilości dwutlenku węgla za to w sposób ciągły. Umożliwia nam to zastosowanie zaworka precyzyjnego połączonego z reduktorem, który jest jednym z najważniejszych elementów instalacji. To nim regulować będziemy ostateczną dawkę gazu, która trafi do akwarium. Dobrej jakości zaworek precyzyjny charakteryzować się powinien dużą precyzją regulacji dzięki czemu łatwo będzie nam wyregulować dawkę oraz utrzymywaniem przepływu na stałym poziomie. Zaworki typowo akwarystyczne zazwyczaj odznaczają się tymi dwoma cechami. Wybierając zaworek przemysłowy nie kierujmy się ceną - godne polecenia są na przykład zawory precyzyjne Camozzi - są bardzo precyzyjne i utrzymują stały przepływ. Tańsze zaworki precyzyjne (np. popularne kątowe) mimo identycznego wyglądu są produkowane przez wiele firm i niestety potrafią znacznie różnić się jakością. Jeżeli nie mamy pewnego źródła najlepiej zdecydować się na nieco droższy zawór firmowy lub produkty przeznaczone typowo do akwarystyki.

Elektrozawór

Bardzo ciekawym urządzeniem jest elektrozawór. Nazwa sprawia może wrażenie czegoś bardzo skomplikowanego i drogiego a tak naprawdę idea działania jest bardzo prosta a podstawowe elektrozawory do zastosowania w akwarystyce kupimy już za około 100zł. Elektrozawór to nic innego jak zawór otwierający się w momencie włączenia do prądu oraz zamykający przepływ gazu po wypięciu z gniazdka. Elektrozawory montuje się za reduktorem a przed zaworkiem precyzyjnym. Elektrozawór to wygodne rozwiązanie umożliwiające dawkowanie dwutlenku tylko wtedy gdy rośliny go wykorzystują czyli gdy przeprowadzają fotosyntezę pod wpływem światła a nie całą dobę. Czas działania elektrozaworu ustawiamy więc równolegle lub nieco dłużej od oświetlenia akwarium (zwykle 8-10h). Urządzenie daje dwie główne korzyści. Po pierwsze zabezpiecza przed nocną "przyduchą" w akwarium - rośliny bez światła zamiast tlenu również wytwarzają CO2 i w połączeniu z nieco zbyt mocno puszczonym gazem z butli może okazać się, że ryby i krewetki będą się w akwarium dusić. Drugim plusem jest oczywiście oszczędność gazu - zakładając, że elektrozawór będzie otwarty przez 8h dziennie butlę nabijać będziemy trzykrotnie rzadziej niż w przypadku podaży przez 24h. Umożliwia to również zastosowanie stosunkowo małej butli w większych akwariach np. w przypadku ograniczonej przestrzeni pod akwarium.

Komputer pH

Podawanie dwutlenku węgla do akwarium wpływa na odczyn (pH) wody. Dodatek CO2 w naturalny sposób zakwasza wodę. W wodzie lekko kwaśnej i miękkiej możliwe do uzyskania stężenia CO2 są większe co może mieć znaczenie w przypadku mocno oświetlonych zbiorników z wymagającymi roślinami.

Komputer pH działa w ten sposób, że za pomocą elektrody bada aktualny odczyn wody w akwarium i wysyła sygnał do elektrozaworu w zestawie czy podawać gaz czy nie. Inaczej mówiąc ustawiając na komputerze docelową wartość pH (najczęściej lekko poniżej 7) komputer będzie tak sterował podażą CO2 aby gaz był podawany tylko do momentu osiągnięcia odpowiedniego odczyny.

Taki system zabezpiecza przed nadmiernym zakwaszeniem wody oraz stabilizuje pH w akwarium, które normalnie w ciągu doby ulega dość wyraźnym wahaniom. Zestaw CO2 wyposażony w komputer pH jest już dość zaawansowanym urządzeniem i będzie potrzebny jedynie w przypadku hodowli trudnych gatunków roślin. Istotna będzie też jego odpowiednia kalibracja i ustawienie pożądanego pH na odpowiednim poziomie.

Należy tutaj jeszcze poruszyć temat podłoży aktywnych, które bardzo często używa się w akwariach roślinnych. Granulaty te w początkowym okresie dość mocno zakwaszają wodę. Musimy więc pamiętać aby komputer pH ustawić na odpowiednio niższą wartość lub na jakiś czas zrezygnować z jego zastosowania. W przeciwnym razie może dojść do sytuacji, w której CO2 nie będzie w ogóle podawane co oczywiście nie wpłynie dobrze na wzrost świeżo posadzonych roślin.

Dyfuzor CO2

Dyfuzor CO2 jest również niezwykle ważnym elementem instalacji. To on odpowiada za ostateczne wprowadzenie dwutlenku do wody. Wyróżnić można dwa główne typy dyfuzorów - wewnętrzne i zewnętrzne (reaktory).

Dyfuzory wewnętrzne wyposażone są w spiek ceramiczny. Gaz jest przez niego rozbijany w drobne bąbelki, które łatwo ulegają rozpuszczeniu w wodzie.

Pojemność akwarium jest czynnikiem, na który powinniśmy zwrócić uwagę wybierając rozmiar spieku. Akwaria małe obsłuży nawet niewielki dyfuzor 20mm, powyżej 100l dobrze będzie już zdecydować się na 30mm dyfuzor zaś w dużych zbiornikach warto zastosować dyfuzory 50mm lub drugi zestaw CO2 umiejscowiony po przeciwnej stronie akwarium. Dyfuzor ze spiekiem ceramicznym najlepiej umieścić na przeciwko wylotu z filtra aby zapewnić jak najlepsze rozprowadzenie gazu w wodzie akwarium.

Warto zwrócić uwagę na jakość spieku - droższe dyfuzory rozpylają drobniejsze bąbelki i są bardziej odporne na zabrudzenie, które z czasem pojawia się na powierzchni spieku. Popularnym rozwiązaniem jest również kostka lipowa, która działa na takiej samej zasadzie jak dyfuzor, wymaga jednak okresowej wymiany na nową.

Drugim rozwiązaniem jest dyfuzor zewnętrzny (reaktor). Umieszcza się go na wężu wylotowym filtra kubełkowego, skąd gaz dostaje się do akwarium wraz ze strumieniem wody z filtra. Plusem w stosunku do dyfuzora wewnętrznego jest fakt, że reaktor jest niewidoczny w akwarium. Ponadto rozpuszczalność gazu jest lepsza od nawet najlepszego dyfuzora ze spiekiem co ma znaczenie w dużym zbiorniku. Mając więc przykładowo akwarium 400l z dużą ilością szybko rosnących roślin i mocnym oświetleniem warto pomyśleć o takim rozwiązaniu.

Można też spotkać się z tematem filtra narurowego przeznaczonego do uzdatniania wody wodociągowej przerobionego tak, aby spełniaj funkcję reaktora CO2. Rozwiązanie to wymaga nieco pracy, ponadto korpus filtra zajmuje sporo miejsca ale w niektórych przypadkach sprawdzi się równie dobrze co reaktor akwarystyczny.

Akcesoria

Zestawy CO2 zawierają zwykle w komplecie szereg drobnych akcesoriów. Obowiązkowo potrzebny będzie wężyk ciśnieniowy do połączenia elementów i doprowadzenia CO2 do akwarium oraz zaworek przeciwzwrotny, który zabezpiecza przed zassaniem wody do reduktora po skończeniu się gazu z butli. Niektóre dyfuzory wewnętrzne mają taki zaworek wbudowany, wtedy nie musimy już stosować go dodatkowo.

Dodatkowymi gadżetami będą licznik bąbelków, który pozwoli łatwiej ustalić odpowiednią dawkę CO2, szklane kolanko do estetycznego przeprowadzenia wężyka CO2 przez krawędź zbiornika (co ma szczególne znaczenie w akwariach otwartych) czy szklany indykator pokazujący zmianę pH wody wskutek dodawania dwutlenku. Nie są to elementy niezbędne ale niewątpliwie zwiększają atrakcyjność zestawu.

Podsumowanie

Jaki więc zestaw powinniśmy wybrać? Odpowiadając na to pytanie należy od razu zaznaczyć, że jeżeli budżet jest bardzo ograniczony a chcielibyśmy podawać CO2 to nawet najprostszy komplet będzie lepszy niż zupełny brak suplementacji dwutlenku. Z czasem możemy go też rozbudowywać o kolejne elementy w miarę nabywania doświadczenia w hodowli roślin.

W zdecydowanej większości przypadków w zupełności wystarczający będzie system z elektrozaworem, wyposażony w butlę o pojemności 2-5l i dobrym dyfuzorem wewnętrznym. Jeżeli nasze akwarium jest duże, planujemy bardzo wymagające rośliny lub wrażliwą obsadę ryb - warto przemyśleć dobrej klasy reaktor zewnętrzny i zastosowanie komputera pH.