Przewodnik po gatunkach - Skalar

Ryba skalar (Pterophyllum), znana także jako żaglowiec, to jeden z najbardziej wyrazistych i dostojnych gatunków hodowanych w hobbystycznych akwariach. Popularność zdobyła dzięki nietypowej budowie – jej ciało jest wąskie i wysokie, przypominające dysk. W naturze mogą dzięki temu poruszać się w gęsto zarośniętych zbiornikach i błyskawicznie uciekać przed drapieżnikami. Jak natomiast wygląda hodowla skalarów w akwarium?

Opis, gatunki, rodzaje i odmiany skalarów

Ryba akwariowa skalar to jeden z najbardziej lubianych przedstawicieli rodziny pielęgnicowatych. W Europie jest hodowany od ponad stu lat, pierwsze egzemplarze pojawiły się w akwariach w 1909 roku. W sklepach akwarystycznych można obecnie spotkać kilka gatunków z rodzaju Pterophyllum, tj. żaglowiec wysoki, żaglowiec Leopolda oraz żaglowiec skalar. Z dzikich odmian dużą popularnością cieszy się skalar Manacapuru. W sprzedaży dostępne są zarówno formy dzikie, jak i odmianowe. Wybór jest duży – głównie dotyczy to ubarwienia ciała (skalar biały, czarny, czerwony, zielony, niebieski, srebrno-czarny, koi). Skalary osiągają średnio do 15 cm długości i 22 cm wysokości. Poza wąskim, wysokim ciałem i ciekawym ubarwieniem, ich atutem są efektowne płetwy grzbietowe (zwłaszcza grzbietowa i odbytowa). Płeć jest raczej trudna do rozróżnienia, skalar wykazuje mały dymorfizm płciowy. Główna różnica to kształt brodawki płciowej widocznej w czasie tarła. U samicy jest długa i tępo zakończona, u samca krótka i ostra. W środowisku naturalnym rybki skalary występują w dorzeczu Amazonii. Siedliska są zróżnicowane, od spokojnych wód po rwące potoki. Cena za skalary hodowlane zależy od punktu sprzedaży, wielkości ryb i odmiany, zwykle mieści się w zakresie 8-20 zł.

Skalar – podstawowe wymagania i zabiegi pielęgnacyjne

Jedno z najczęstszych pytań w sklepach zoologicznych dotyczących gatunku to: z jakimi rybami można trzymać skalary? Ryby akwariowe skalary są terytorialne, mogą wykazywać agresję w stosunku do mniejszych ryb, a także osobników o długich płetwach. Z reguły szybkie ryby (np. danio, kosiarki) radzą sobie z „zainteresowaniem” skalarów. Skalarom nie przeszkadzają ryby denne (zbrojniki, glonojady, kiryski). Dużo zależy także od wielkości pojemnika - w tych małych skalary są nerwowe, a ich ofiary mają ograniczoną przestrzeń do ucieczki. Jest to jedna z najinteligentniejszych ryb akwariowych, niestety może to iść w parze ze złośliwością.

Zbiornik dla 5-6 skalarów powinien mieć przynajmniej 120150 cm długości i 50 cm wysokości. Skalar to ryba „ciepłolubna” - optymalna temperatura wody oscyluje w granicach 24-30°C. Właściwe pH wynosi 6-7,4, a twardość 0-15°n. Najbardziej odpowiednie dla skalarów jest piaszczyste dno z dodatkiem liści, udekorowane korzeniami i gałęziami. Skalary często grzebią w podłożu i mogą się zadławić drobnymi kamykami (przy podłożu żwirowym). Ryby raczej nie niszczą roślin (chyba że są słabo ukorzenione), obsada może być gęsta. Warto obsadzić tylną część akwarium wysokimi gatunkami, które stworzą tło. Skalary będą pływać pomiędzy zielenią. Skalary lubią pewne zacienienie zbiornika i liczne kryjówki. Filtracja powinna być silna (optymalny skład zestawu to wydajna pompa i filtr z kilkoma wkładami filtracyjnymi). Wodę powinno się podmieniać średnio co 2 tygodnie (20-30%). Przy drastycznej zmianie warunków lub ogólnie przy złych warunkach mogą pojawić się takie choroby skalarów jak fleksibakterioza, mykobakterioza lub martwica.

Karmienie skalarów

Skalary są żarłoczne i wszystkożerne. Nie gardzą uniwersalnym pokarmem, zarówno tym pływającym, jak i szybko opadającym na dno. Preferują jednak pokarm mięsny – żywy, mrożony lub suszony. Warto podawać im rureczniki, ochotki, larwy komarów, oczliki oraz rozwielitki. Niestety mogą także zjadać narybek innych ryb.

Skalary – rozmnażanie

Ryby skalary są monogamiczne i tworzą silne więzi partnerskie. W tym wypadku hodowca nie jest w stanie dobrać pary, zwierzęta same muszą się sparować. Aby zwiększyć szansę na potomstwo, skalarom należy podwyższyć temperaturę (nawet do 32°C), obniżyć twardość wody (np. używając filtra RO) i podawać żywy pokarm. Ryby powinny mieć sporo kryjówek. Będą zaciekle broniły swojego rewiru, zwłaszcza w mniejszych akwariach. Tarło trwa 1-2 godziny. Samica za pomocą pokładełka przykleja jaja do szyby, roślin, kamieni lub elementów wyposażenia. Samiec podąża za samicą i zapładnia jaja. Skalary bronią jaj, odstraszając inne ryby. W charakterystyczny sposób wachlują przy nich płetwami, dostarczając większą ilość tlenu. Ikra skalara nie jest do końca bezpieczna. Może zdarzyć się, że zostanie zjedzona przez któregoś z rodziców (zwłaszcza tych mniej doświadczonych). Jaja należy chronić przed silnym światłem. Do wody można wlać także odrobinę preparatu na zapobiegnie pleśnieniu ikry. Wylęg trwa 2-4 dni. Młode przez kilka pierwszych dni korzystają z zasobów woreczka żółciowego. Narybek skalara zaczyna pływać po akwarium po tygodniu. W pierwszym miesiącu najlepiej podawać mu mikro-pokarmy, np. w postaci pylistej. Dużą rolą w diecie odgrywa artemia. Skalar osiąga dojrzałość płciową po 7-10 miesiącach.