Sondy pH

Odczyn wody – pH.

Podstawowym parametrem wody, który będziemy stale mierzyć jest temperatura wody. Przy zakupie akwarium ,każdy wie, że jest to obowiązkowy element zbiornika. Na ogół, drugą najważniejszą jej wartością jest odczyn wody, czyli jej pH. Wartość pH mówi nam o tym, czy woda w naszym akwarium ma odczyn kwaśny, neutralny, bądź zasadowy. Neutralne pH wody to pH w zakresie ok. 6,8-7,2. Poniżej pH 6,8 zaczyna się woda o odczynie kwaśnym. Powyżej pH 7,2 jest to odczyn zasadowy/alkaliczny. Na ogół jest tak, iż pH wody w naszym akwarium determinuje pH wody kranowej, którą to używamy jako wody do akwarium. Jest dla nas wodą bazową. Oczywiście, jest to wartość, którą możemy modyfikować zależnie od naszych potrzeb. Wartość pH, którą powinniśmy utrzymywać w akwarium jest zależna od posiadanych przez nas gatunków ryb, a nawet roślin. Najbardziej popularni przedstawiciele tych skrajnie różnych środowisk to np. pielęgnice Wielkich Jezior Afryki. Panujące tam pH posiada wartości wyższe od 8, co czyni tę wodę alkaliczną. I taką wodę powinniśmy zapewnić tym rybom. Natomiast pielęgnice Ameryki Środkowej, Ameryki Południowej, czy azjatyckie ryby labiryntowe żyją w wodach o odczynie poniżej pH 6,8, czyli wodzie lekko kwaśnej. Aby uzyskać możliwie najlepsze wyniki hodowli danych gatunków, należy zadbać o stworzenie im warunków najbardziej zbliżonych do naturalnych. Wiele gatunków ryb rozmnaża się dopiero wtedy, gdy odwzorujemy warunki panujące w ich naturalnym środowisku. Starą sztuczką, która potrafi być bardzo skuteczna w hodowli, i potwierdza to o czym tutaj mówimy, labiryntowców i kirysków, jest znaczne obniżenie poziomu wody, i dolanie pewnej części wody świeżej. Ryby mają wtedy wrażenie, iż nastała pora deszczowa. Woda jest świeża, czysta, dobrze natleniona, idealna do odbycia tarła i wychowania potomstwa.

Ale skąd możemy wiedzieć, jakie pH ma nasza woda w kranie, jak to sprawdzić?

Metod na sprawdzenie wartości pH wody jest kilka. Każda z nich jest powszechnie dostępna dla każdego akwarysty. Musimy jedynie zdecydować, która z nich jest dla nas najlepsza, najbardziej przydatna, i najefektywniejsza. Generalnie, wszelkie parametry wody w naszym kranie powinny być podane do naszej informacji na stronie dostawcy wody. Pamiętajmy jednak, iż część z nich może być nieco inna w kranie, niż to co jest podane na stronie dystrybutora. Najtańsza, i jednocześnie najstarszą metodą sprawdzenia pH w domu są tzw. papierki lakmusowe. Papierki lakmusowe to coś na zasadzie obecnego akwarystycznego paska testowego do wody. Zasada jest zupełnie ta sama. Pasek testowy zanurzamy w wodzie, a potem odczytujemy wartość pH wody na pasku, który zmienia kolor zależnie od wartości pH wody. Papierek zmienia kolor, gdyż jest nasączony specjalną substancją, która zmienia kolor na adekwatny do pH, które zastała w badanej wodzie. Wadą takiej metody jest całkowity brak możliwości kalibracji skali pH. Po wykonanym pomiarze pH, musimy bardzo sprawnie i szybko odczytać wynik testu, gdyż po minucie pokazany wynik wartości pH może być już przekłamany. Okres żywotność takich testów też nie jest najdłuższy. Jeśli zdarzy się tak, iż papierki zawilgotnieją, wtedy nie nadają się już do użytku. Dokładność pomiaru również jest bardziej umowna i orientacyjna niż precyzyjna i ostateczna. Największe atuty to: łatwa dostępność, niska cena, szybki wynik pomiaru pH. Następną metodą, jednocześnie najbardziej popularną, na pomiar odczynu wody pH są testy kropelkowe. Kropelkowe testy pH do pewnego stopnia mają podobną zasadę jak testy paskowe. Wynik pH odczytuje się na zasadzie koloru. W skrócie przebieg testu wygląda następująco: próbówkę dołączoną do testu przemywamy wodą z akwarium. Następnie nalewamy do niej wodę z akwarium w ilości zadanej przez producenta testu. Dodajemy płyn pomiarowy, także w ilości wskazanej przez producenta testu pH. Mieszamy ze sobą obie ciecze. Woda zaczyna zmieniać kolor. Producent testu dodaje do testu pH skalę barwną, z którą porównujemy otrzymany wynik. Na skali barwnej szukamy koloru, który możliwie najbardziej odpowiada kolorowi otrzymanemu w próbówce testowej. Jeśli odnaleźliśmy kolor pasujący możliwie najlepiej, przypisana do niego jest konkretna wartość pH. Po wykonanym pomiarze mamy  pewien dosyć sprecyzowany czas na odczytanie wyniku pH, aby jego dokładność była na odpowiednio wysokim poziomie. Ważne jest również, aby testy wykonywać w świetle słonecznym, gdyż w ten sposób uzyskamy najbardziej naturalne kolory. Wartość przypisana do pasującego koloru wskazuje odczyn pH naszej wody. Dokładność takiego pomiaru jest na zdecydowanie wyższym poziomie, niż ma to miejsce w przypadku papierków testowych. Cena jest wyższa, ale różnica nie jest na tyle znacząca, aby przyćmić zalety kropelkowych testów pH. Taki test, podobnie jak paskowy, również nie ma możliwości kalibracji odczynu pH. Jednak nie ma tu takiej potrzeby. Jeśli postępujemy zgodnie z instrukcją producenta, a data ważności takiego testu jest aktualna, a do tego odpowiednio długa, wtedy taki test pH nie wymaga kalibracji. Sam płyn testowy jest już niejako skalibrowany przez producenta. Testy kropelkowe to obecnie najpopularniejszy system badania wody przez akwarystów w akwarium. Ostatnią metodą pomiaru pH są testy elektroniczne / sonda pH, w których elektroda pH odpowiedzialna jest za odczyt pH. W tym miejscu należy wspomnieć, iż niejako wyróżniamy dwie formy użycia elektrody. Obie sondy pH działają na podobnej zasadzie, ale w różnej formie. Sondy pH do pomiaru pH wody to obecnie metoda, której dokładność jest największa pośród omówionych tu metod testowania pH wody. Elektroda / sonda pH niegdyś były  najdroższą spośród dostępnych metod badania odczynu pH wody. Cena takiego urządzenia rezerwowała elektrody pH głównie dla profesjonalistów lub klientów z grubszym portfelem. W pewnym sensie sonda / elektroda wciąż jest najdroższym z rozwiązań, kiedy zestawimy ją z testem paskowym lub kropelkowym. Jednak cena sond się znacząco zmieniła. Kiedy cena najtańszych testów kropelkowych do badania pH wody zaczyna się już od niewiele ponad 15 zł, tak najtańszy elektroniczny miernik pH to koszt zaledwie 39,99 zł. Zestawiając ze sobą ceny obu produktów, ilość możliwych do wykonania pomiarów, oraz dokładność wyników, elektrody pH nie mają w tym względzie sobie równych. Wykonanie testu polega na zanurzeniu miernika w badanej wodzie. Po chwili następuje wyświetlenie informacji na temat wyniku pomiaru pH na wyświetlaczu miernika elektronicznego. Dodatkowo, mamy możliwość kontrolnej kalibracji miernika, kiedy uznamy, iż zachodzi taka potrzeba. W zestawie znajduje się specjalny proszek, który należy wymieszać w czystym naczyniu z wodą demineralizowaną. Tak roztwór ma konkretną wartość, np. pH 6,86. Do takiej właśnie wartości wtedy kalibrujemy miernik pH. Mamy wtedy pewność, iż sonda pH i jejwskazania pomiarowe elektrody są poprawne. W tym momencie należy wspomnieć o drugim sposobie użycia elektrody pH w akwarystyce. Jest to podłączenie sondy do komputera pH, który staje się wtedy mózgiem instalacji pH, czasem także sterując ogrzewaniem akwarium.

Sonda pH – neuron naszego akwarium.

Jeśli elektroda pH / sonda pH to neuron naszego akwarium, to potrzebny jest też mózg do dekodowania sygnałów generowanych przez sondę. Rynek inteligentnych i bezobsługowych produktów do akwarystyki wciąż się rozwija. Klienci oczekują wręcz, że coś podłączą do prądu, i od tego momentu urządzenie samo będzie funkcjonowało bez problemów i naszej ingerencji. Dostępne w naszym sklepie komputery pH dają możliwość pomiaru pH wody dzięki podłączeniu sondy pH, sterowania dwutlenkiem węgla poprzez elektrozawór, oraz temperaturą w akwarium. Aby komputer pH mógł samodzielnie sterować ilością dostarczanego dwutlenku węgla CO2, w akwarium musi znajdować się sonda pH. Sondy pH i elektroda to pojęcia wymienne w tym temacie. Zadaniem elektrody pH / sondy pH jest ciągłe monitorowanie wartości pH w akwarium, i przekazywanie tej informacji do komputera. Komputer poprzez wyświetlacz udziela nam informacji o tej wartości. Poprzez wcześniej zadane wytyczne, decyduje, co z tą wartością dalej robić. Czy pH ma zostać na obecnym poziomie, zostać podniesione lub jeszcze opuszczone. Kiedy elektroda / sonda pH odczyta, iż wartość pH wynosi 7, my zadaliśmy komputerowi utrzymanie wartości 6,8, wtedy komputer decyduje, iż czas otwarcia elektrozaworu CO2 będzie dłuższy. Do akwarium zostaje dostarczona większa ilość dwutlenku węgla, przez co odczyn wody spada do żądanej wartości. W odwrotnej sytuacji, komputer, dzięki sygnałowi z sondy, zachowa się analogicznie. pH spada za nisko, komputer zamyka elektrozawór, pH z czasem osiągnie wyższą wartość. Wiele osób pyta nas o żywotność takiego sytemu, jak i samej elektrody / sondy. Otóż sondy pH są to urządzenia wieloletnie. Najczęstszy powód awarii sondy to uszkodzenie mechaniczne samej elektrody, która jest szklana. Jak długo sonda poddaje się kalibracji, a komputer nie zgłasza błędów, tak długo wszystko działa w prawidłowy sposób. W ofercie sklepu posiadamy specjalny płyn, który posiada konkretną wartość pH, dzięki czemu możemy ustalić, czy sonda działa prawidłowo. Taki płyn występuje na ogół (lecz nie tylko) w dwóch wariantach, pH4 i pH 7. Czas co jaki należy dokonać kalibracji sondy pH i komputera pH zależy w dużej mierze od warunków użytkowania. Kontrolnie zalecamy dokonywać kalibracji sondy raz w tygodniu, mamy wtedy pewność, iż podawane przez sondy pH pomiary są prawidłowe. Przy okazji możemy dokonać okazjonalnego czyszczenia szklanych części elektrody pH / sondy pH. Sprawdzić, czy elektrolit nie ulega wyciekom z sondy. Dokładność pomiaru elektrody pH / sondy pH sięga do dwóch miejsc po przecinku. Żaden inny system testów akwarystycznych nie daje takiej precyzji badania jak sonda pH. Przy ustalaniu punktów pomiaru pH wody przez elektrodę / sondy, warto pamiętać, aby sonda pH była w miejscu o dużym przepływie wody. Żaden z punktów, w którym chcemy aby sonda pH / elektroda pH się znajdowała, nie może być tzw. martwym miejscem, w którym woda stoi. Przy takim pomiarze, uzyskany wynik może być niezgodny z realnym pH wody w akwarium. Dokładność pracy jaki daje sonda pH jest na tak wysokim poziomie, i pozwala zautomatyzować nasze akwarium, iż warto rozważyć ich wykorzystanie takiego urządzenia jak sonda pH podczas planowania akwarium.