Potas i magnez - niedoceniane pierwiastki u roślin akwariowych

Uprawa roślin akwariowych wydaje się trudniejsza niż sama hodowla ryb. Aby z akwarium stworzyć podwodny ogród botaniczny, potrzeba trochę doświadczenia, a przy tym eksperymentów z zielenią. Uzyskanie bujnej roślinności jest jednak możliwe. Kluczem jest stworzenie odpowiedniego środowiska i spełnienie głównych potrzeb roślin. Zdarza się jednak, że problemy pojawiają się nawet u osób zaznajomionych z tematem. Jednym z nich są zmiany na liściach (przebarwienia). Skąd się biorą i jak im zapobiegać?

Nawożenie a dostępność światła sztucznego

Przyczyny występowania dziur w liściach, osłabiania struktury blaszek liściowych i ogólnie słabego wzrostu są najczęściej związane ze słabym oświetleniem oraz niedoborami składników pokarmowych. Jeden czynnik jest powiązany z drugim. Intensywne nawożenie nie da pożądanych rezultatów, jeśli akwarium nie będzie doświetlane sztucznie przez co najmniej kilka godzin dzienne. Natomiast samo oświetlenie spełni swoją funkcję tylko częściowo – rośliny będą szybko rosły, ale mogą być mniej zagęszczone, pędy będą słabsze i wydłużone. Tym samym zieleń stanie się mniej atrakcyjna. Niedobory składników pokarmowych, np. potasu i magnezu, mogą być u roślin mocno odczuwalne. Wiele osób przy dokarmianiu zieleni skupia się na azocie, którego w akwarium z reguły nie brakuje, natomiast nie docenia innych pierwiastków.

Potas w roślinie – funkcje makroelementu oraz objawy niedoboru

Potas to zaraz po azocie najważniejszy pierwiastek niezbędny dla wzrostu roślin. Stanowi 1% suchej masy rośliny. Wspiera wiele procesów fizjologicznych, jest aktywatorem dla ponad 50 enzymów. Niedobory mogą wystąpić przy zbyt skąpym nawożeniu, dlatego powinno się stosować nawozy potasowe lub przynajmniej wieloskładnikowe. Czasem brak potasu jest związany z silnym nawożeniem innymi składnikami, np. wysoką zawartością wapnia, magnezu i sodu w wodzie. Dlatego nawożenie powinno być zrównoważone. Potas należy do grupy składników pokarmowych mobilnych, tzn. objawy niedoboru potasu u roślin najpierw są widoczne na starszych liściach.

Niedobór potasu w roślinie

• Początkowo niedobór potasu jest podobny do niedoboru azotu, liście odbarwiają się. Tkanki zmieniają barwę na żółtą na całej powierzchni blaszki liściowej. Następnie na liściach pojawiają się ciemne, gnilne plamy.
• Jeśli niedobór potasu jest niewielki, ale stale utrzymuje się, oprócz żółknięcia na liściach występują drobne kropki nekrotyczne.
• Przy długo utrzymującym się niedoborze następuje zahamowanie wzrostu. Przyrosty u roślin wyglądają tak, jakby miały mało chlorofilu.
• Nowe blaszki liściowe są mniejsze, rośliny wyglądają na skarłowaciałe.
• Pędy (łodygi) są bardziej kruche, korzenie słabo rozwinięte. Widać to zwłaszcza u młodych sadzonek, które mogą się łamać, a także wypływać.
• Brak potasu u roślin zwiększa ich podatność na niekorzystne czynniki – niewłaściwą temperaturę, patogeny czy zniszczenia przez organizmy żyjące w akwarium (także ryby).

Magnez dla roślin – dlaczego jest tak potrzebny?

Magnez jest sklasyfikowany jako czwarty lub piąty najważniejszy składnik pokarmowy dla roślin. Jest kluczowym pierwiastkiem biorącym udział w fotosyntezie. Wpływa na produkcję chlorofilu i przepływ energii. Jest aktywatorem wielu enzymów. Najwięcej jest go w starszych częściach roślin. Uchodzi za pierwiastek dość mobilny. Magnez w roślinach jest niezbędny dla ich prawidłowego funkcjonowania. Nawet nadmiar magnezu jest tolerowany przez zieleń akwariową, choć oczywiście nie można z tym przesadzić, by nie zakłócić równowagi i pobierania innych związków.

Skutki niedoboru magnezu u roślin

• Objawy najpierw są widoczne na starszych liściach. Na blaszkach występuje chloroza pomiędzy nerwami (które pozostają żywozielone). Zmiany są podobne przy braku żelaza i manganu, ale przypadku obu wskazanych pierwiastków najpierw pojawiają się na liściach młodych.
• Obszary między nerwami żółkną, potem bieleją, ciemnieją i pojawiają się na nich nekrozy.
• Z niedoborem magnezu często wiąże się także niedobór fosforu. Brak magnezu blokuje wchłanianie żelaza.
• Końcówki blaszek liściowych mogą zawijać się do dołu.

Dawki nawozowe mogą być różne – warto sugerować się zaleceniami producenta, a przy tym w większym stopniu skupić na zachowaniu umiaru i równowagi między składnikami. Często lepiej jest podać zbyt mało nawozu, niż zaaplikować go w nadmiarze. Trzeba przy tym obserwować zieleń, testować różne rozwiązania i nie zapominać jak ważne dla roślin jest regularne sztuczne oświetlenie. Samymi nawozami nie da się uzyskać pożądanego efektu.